4adk.com
สัมผัสใน แต่ละวรรคของกลอนแปด แบ่งช่วงจังหวะออกเป็นสามช่วง ดังนี้ หนึ่งสองสาม – หนึ่งสอง – หนึ่งสองสาม
คณะ: คณะของกลอนสุภาพมีดังนี้ กลอนสุภาพบทหนึ่งมี ๒ บาท บาทที่ ๑ เรียกว่า บาทเอก มี ๒ วรรค คือ วรรคสลับ และวรรครับ บาทที่ ๒ เรียกว่า บาทโท มี ๒ วรรค คือ วรรครองและวรรคส่ง พยางค์คือคำของกลอนแต่ละวรรคมีดังนี้ กลอนแปด มี ๘ คำ ดังนั้นกลอนแปด ๔ วรรคจึงมี ๓๒ คำใน ๑ บท กลอนสุภาพแปดคำประจำบ่อน <- วรรคสดับ อ่านสามตอนทุกวรรคประจักษ์แถลง <- วรรครับ ตอนต้นสามตอนสองสองแสดง <- วรรครอง ตอนสามแจ้งสามคำครบจำนวน <- วรรคส่ง สัมผัส มีข้อสังเกตเกี่ยวกับสัมผัสของกลอนสุภาพดังนี้ (อ้่างอิง: ก. สัมผัสนอก (บังคับ) โปรดสังเกตเส้นโยงสัมผัส ๑). ในบทที่ ๑ คำสุดท้ายของวรรคสลับ (วรรคที่ ๑) สัมผัสกับคำที่ ๓ หรือคำที่ ๕ ของวรรครับ (วรรคที่ ๒) ตามที่ขีดเส้นประไว้ในแผนผัง ๒). คำสุดท้ายของวรรครับ สัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรครอง (วรรคที่ ๓) ๓). คำสุดท้ายของวรรครองสัมผัสกับคำที่ ๓ หรือคำที่ ๕ ของวรรคส่ง (วรรคที่ ๔) ๔). คำสุดท้ายของวรรคส่งในบททที่ ๑ สัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรครับในบทที่ ๒ ข. สัมผัสใน (ไม่บังคับ) ๕). สัมผัสในชนิดสัมผัสสระ ในบทตัวอย่าง ได้แก่ สว่าง-พร่าง, ฟ้า-น่า, (วรรคสลับ), ดี-ที่ (วรรครับ), ดี-ที่ (วรรครอง) มี-ที่ (วรรคส่ง) ๖).
สัมผัสนอก ได้แก่สัมผัสที่อยู่นอกวรรคอันได้แก ่สัมผัสระหว่างวรรคและสัมผัสระหว่างบท ถือเป็นสัมผัสบังคับ สัมผัสชนิดนี้จะใช้คำที่มีสระเดียวกัน ตัวสะกดมาตราเดียวกันมาสัมผัสกันเช่น กา-ขา-ค้า-ป้า-ช้า-น่า หรือ กิน-ดิน-ศิลป์-จินต์.... ฯลฯ เราเรียกสัมผัสที่ใช้สระเดียวกัน และตัวสะกดมาตราเดียวกันนี้ว่า สัมผัสสระ ๒.
แบบทดสอบหลังเรียน เล่มที่ ๔ เรื่อง สนุกฉันทลักษณ์ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๑ จำนวน ๑๐ ข้อ เวลา ๑๕ นาที คำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกที่สุด แล้วทำเครื่องหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษคำตอบ
สัมผัสใน แต่ละวรรคของกลอนแปด แบ่งช่วงจังหวะออกเป็นสามช่วง ดังนี้ หนึ่งสองสาม – หนึ่งสอง – หนึ่งสองสาม ฉะนั้นสัมผัสในจึงกำหนดได้ตามช่วงจังหวะในแต่ละวรรคนั่นเอง ดังตัวอย่าง อันกลอนแปด – แปด คำ – ประจำวรรค วางเป็นหลัก – อัก ษร – สุนทรศรี ขั้นที่ ๔ Create knowledge ( สร้างองค์ความรู้) การแต่งกลอน ขั้นที่ ๕ Evaluation ( ประเมินผล)
เสียงวรรณยุกต์ลงท้ายวรรค -วรรคที่ ๑ (วรรคสดับ)... สามารถลงท้ายด้วยเสียงวรรณยุกต์ใดก็ได้ แต่ไม่นิยมใช้เสียงสามัญ -วรรคที่ ๒ (วรรครับ)... ให้ลงท้ายด้วยเสียงเอก หรือ โท หรือ จัตวา ห้ามเสียงสามัญ และ ตร -วรรคที่ ๓ (วรรครอง)... ให้ลงท้ายด้วยเสียงสามัญ หรือ ตรี ห้ามเสียงเอก โท จัตวา -วรรคที่ ๔ (วรรคส่ง)... ให้ลงท้ายเช่นเดียวกับในวรรคที่ ๓ สำหรับผู้ที่เพิ่งหัดแต่งกลอนใหม่ๆ ไม่ควรลงท้ายวรรคที่๒/ ๓ /๔ ด้วยมาตราแม่ กก กบ กด เพราะอาจจะทำให้หลงเสียงวรรณยุกต์ได้ 4. แต่งกลอนให้ไพเราะ การที่เราจะแต่งกลอนให้ไพเราะนั้นคงไม่ใช่เรื่องยาก แต่ที่ยากที่สุดน่าจะอยู่ตรงที่การเริ่มต้นมากกว่า เพราะหลายต่อหลายคนมักจะมีปํญหาตรงที่ ไม่รู้ว่าจะเริ่มต้นตรงไหน? อย่างไร? ขอแนะนำว่าให้ปฏิบัติตามขั้นตอนดังนี้ ฝึกแต่งกลอนจากง่ายไปหายาก -ลองสำรวจดูซิว่าในชั้นเรียนของเรามีชื่อว่าอะไรกันบ้างเช่น สมมุตติว่ามีชื่อเกรียงไกร สมควร ศุภชัย ศักดา กรองพล ทักษิณ เฉลิมชนม์ คำรณ... เราก็อาจเรียบเรียงให้เป็นกลอนสี่อย่างง่ายๆได้ว่า... สมควรเกรียงไกร ศุภชัยกรองพล ทักษิณเฉลิมชนม์ คำรณศักดา ***หรืออาจจะเรียงเป็นกาพย์ยานี๑๑ ก็คงไม่มีใครห้ามเช่น... สมควรเพื่อนเกรียงไกร ส่วนศุภชัยเพื่อนกรองพล ทักษิณกับเฉลิมชนม์ เพื่อนคำรณและศักดา ข้อมูลจาก
วรรคส่งหรือวรรคสี่ คำสุดท้ายนิยมใช้เสียงสามัญ ห้ามใช้คำตายและคำที่มีรูปวรรณยุกต์ ๗. คำที่ ๓ ของวรรครองและวรรคส่ง ใช้ได้ทุกเสียง ๘. นิยมสัมผัสในระหว่างคำที่ ๕-๖-๗ ของทุก ๆ วรรค ๙. นิยมสัมผัสชิดในระหว่างคำที่ ๓-๔ ของวรรคสดับและวรรครอง ๑๐.
หลักการแต่งกลอนแปดสุภาพ ตัวอย่าง กลอนสุภาพแปดคำประจำ บ่อน............. อ่านทุก ตอน สามวรรคประจักษ์ แถลง ตอนต้นสามตอนสองสอง แสดง.............. ตอนสาม แจ้ง สามคำครบจำ นวน มีกำหนดบทระยะกะสัมผัส.................... ให้ฟาดฟัดชัดความตามกระ สวน วางจังหวะกะทำนองต้องกระบวน.......... จึงจะชวนฟังเสนาะเพราะจับใจ ฯ ฉันทลักษณ์ ๑. ในวรรคหนึ่ง ๆ มีอยู่ ๘ คำ จะใช้คำเกินกว่ากำหนดได้บ้าง แต่ต้องเป็นคำที่ประกอบด้วยเสียงสั้น ๒. การส่งสัมผัส คำที่ ๘ ของวรรคแรก สัมผัสกับคำที่ ๓ หรือคำที่ ๕ ของวรรคที่สอง คำที่ ๘ ของวรรคที่ ๒ สัมผัสกับคำที่ ๘ ของวรรคที่ ๓ คำที่ ๘ ของวรรคที่ ๓ สัมผัสกับคำที่ ๓ หรือที่ ๕ ของวรรคที่ ๔ และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๔ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป ๓. วรรคสดับ หรือวรรคแรก คำสุดท้ายใช้คำเต้น คือ เว้นคำสามัญใช้ได้หมด แต่ถ้าจำเป็นจะใช้เป็นเสียงสามัญก็อนุญาตให้ใช้ได้บ้าง แต่อย่าบ่อยนัก พยายามหลีกเลี่ยง ๔. วรรครับ หรือวรรคสอง คำสุดท้ายนิยมใช้เสียงจัตวา ส่วน เอก โท ตรี ได้บ้าง ห้ามเด็ดขาดคือ เสียงสามัญ ๕. วรรครอง หรือวรรคสาม คำสุดท้ายนิยมใช้เสียงสามัญ ห้ามใช้เสียงจัตวา หรือคำที่มีรูปวรรณยุกต์ ๖.